Poznajemy historię Bielanki

Bielanka to sołectwo położone na południe od Szymbarku, w paśmie Magury Małastowskiej. Administracyjnie przynależy do Gminy Gorlice. Powierzchnia wsi to około 1013 ha. Wieś zamieszkuje 193 osoby.

Jest to stara wieś łemkowska, założona w XV stuleciu w dobrach Gładyszów. Przez wieki słynęła z produkcji dziegciu, leku produkowanego z żywicy sosny i brzozy, którym handlowali wędrowni dziegciarze. Maź – uboczny produkt dziegciu, używano do smarowania osi wozów i ruchomych elementów młynów, tartaków. W miejscowości zachowały się stare chyże - łemkowskie chaty oraz drewniana cerkiew z 1773 r., pw. Opieki Bogurodzicy z ocalałym cudownie z pożaru ikonostasem z 1783 r. i XVII- wiecznymi ikonami w babińcu. Ikonostas to ściana z ikonami, oddzielająca środkową część świątyni od ołtarza. W centralnym miejscu znajduje się dwuskrzydłowa Brama Królewska (Carskie Wrota). Cerkiew jest typowym przykładem zachodniołemkowskiego budownictwa sakralnego: trójdzielna – z trzema kopułami, o konstrukcji zrębowej, pokryta gontem. Obecnie służy katolikom obrządku rzymskokatolickiego, greckokatolickiego i prawosławnym. W Bielance można spotkać również kapliczki i krzyże przydrożne, charakterystyczne dla trzech wyznań.

Warto zwrócić uwagę na Muzeum Rzemiosła Łemkowskiego im. Stefana Czerhoniaka w Bielance, które mieści się w budynku nieistniejącej już szkoły i spichlerzu przyszkolnym. Najciekawsze, zebrane w nim eksponaty to: 2 tokarki ręczne, narzędzia stolarskie z kurnej chaty z Jaworek sprzed 150 lat, beczki maziarzy, pompę do nafty oraz stroje łemkowskie. Pochodzą one z prywatnych zbiorów poety Pawła Stefanowskiego. Zgromadzone w muzeum eksponaty są dziedzictwem historycznym i kulturowym Łemków i Pogórzan.

Łemkowie zamieszkiwali od stuleci góry Beskidu Niskiego, czyli południe Ziemi Gorlickiej. Większość etnografów uważa Łemków za potomków pasterzy wołoskich, którzy osiedlali się w górzystym Beskidzie Niskim w przeciągu XV- XVII w. Wołosi stanowili konglomerat etniczny, składający się z ludów bałkańskich, tzw. Arumunów, południowych Słowian, Albańczyków, Rusinów. Na terenie Beskidu Niskiego ulegali silnym wpływom polskim, słowackim, węgierskim. Posługiwali się językiem ruskim. Byli wyznawcami chrześcijaństwa obrządku wschodniego - prawosławia i grekokatolicyzmu. Odróżniali się mową, strojem, zwyczajami i tradycjami. Wsie zakładali na prawie wołoskim. Mieszkali w zagrodach jednobudynokowych, w których zajmowali się hodowlą, uprawą roli, rzemiosłem. Byli wędrownymi szklarzami, kamieniarzami. Maziarze z Łosia rozwozili wozami maź do smarowania kół – docierając do wielu miast Austro - Węgier, Prus i Rosji. Mimo dramatycznych powojennych dziejów - przesiedleń na Ukrainę i wysiedleń, na Ziemie Zachodnie- współczesna Łemkowszczyzna żyje. Wielu Łemków powróciło, zachowało język, tradycję, kulturę.

Przez Bielankę przebiega zielony szlak turystyczny (Szymbark – Bielanka – Magura Małastowska) odkrywający piękno zachodniej części Beskidu Niskiego. Wędrówki w tych okolicach są atrakcyjne również ze względu na różnorodność zabytków sztuki sakralnej, dużą ilość cmentarzy wojennych, ślady istniejącej kultury łemkowskiej oraz niski poziom skażenia środowiska. W Bielance wyznaczony jest teren, na którym zlokalizowano miejsce do masowego wypoczynku i turystyki. Pole biwakowe wyposażone jest w najprostsze urządzenia rekreacyjne i sanitarne oraz tablice edukacyjne. Znajduje się na nim wiata, zadaszenia, WC, miejsce palenia ognisk oraz kładka stanowiąca przejście przez potok. Na polu tym często wypoczywają mieszkańcy Gorlic, urządzając pikniki. Latem w lasach można spotkać grzybiarzy.

 

Źródło: Urząd Gminy Gorlice "Plan odnowy miejscowości Bielanka"

Odsłony: 2031